Shizuko Yoshikuni i Manuel Kuschnig to artyści powietrza i atmosfery. Jako AOIRO, olfaktoryczne studio projektowe, które znajduje się w mglistej granicy między perfumerią a aromaterapią, para tworzy zapachy szyte na miarę dla przestrzeni.

Na klatce schodowej prowadzącej do mieszkania pary na Kreuzbergu unosi się zapach „Hakudo Rain”. Ten oczyszczający zapach to oda AOIRO do petrichoru; zapach ziemi po ulewnym deszczu. Jego złożona dwoistość – zarówno lekka, jak i ciężka, organiczna i nieziemska – wydaje się odpowiednim powitaniem w przestrzeni, w której żyje i pracuje para japońsko-austriacka.

Podobnie jak Shizuko i Manuel, loft Altbau jest spokojny i uporządkowany; choć nie obsesyjnie. W pokoju o podwójnej wysokości, w którym mieści się studio, maty tatami znajdują się pod półkami od podłogi do sufitu, na których znajdują się olejki, zapachy i pudry. Choć jest wczesna jesień, kiedy je odwiedzamy, liście jeszcze nie opadły z drzew, a widok na park za nimi jest uderzająco zielony.

Mieszkają w tym mieszkaniu – podobno kiedyś należało do Wima Wendersa – od pięciu lat, aw Berlinie od ośmiu. W tym roku przypada ich dziesiąta rocznica jako AOIRO; nazwa, która po japońsku oznacza „kolor niebieski”. Pasujący tytuł dla studia projektowego, którego prace są równie intrygujące i nieuchwytne jak kolor samego nieba.

Chociaż poznajemy świat zmysłami, nasze zdolności węchowe są powszechnie uważane za mniej ważne niż wzrok, słuch, smak i dotyk. Ale dlaczego? Pisma Marcela Prousta o pamięci ilustrują mnemoniczną moc zapachu; zdolne do wskrzeszenia wspomnień przepełnionych sentymentem z głębi naszej nieświadomości. Współczesna nauka potwierdza ten fakt, a badania wykazały, że zapach jest bardziej skłonny do przywołania wspomnień emocjonalnych niż jakiekolwiek inne doznanie zmysłowe.

Z tego powodu zapach jest potężnym elementem tożsamości; od perfum na ludziach po zapachy — takie jak te, które projektuje AOIRO — w przestrzeniach. Studio stworzyło zapachy dla butików Cartier, przestrzeni marki Liganova, na Berlin Fashion Week, Oper Leipzig, Salzburg Festival, Design Biennale Interieur w Kortrijk, Muun, Designhotels i Bang & Olufsen w ramach London Design Tydzień. Para twierdzi, że zapach jest integralną częścią projektowania udanej przestrzeni.

Aby zrozumieć coś tak nieuchwytnego jak zapach i tak niepoznawalnego jak koncepcyjna metoda jego tworzenia, wyrenderowaliśmy dwa hiperrealistyczne pokoje – kuchnię i przestrzeń galerii – i poprosiliśmy Shizuko i Manuela, aby omówili sposób, w jaki podejdą do stworzenia niestandardowego zapachu dla każdego z nich.

„Od razu poczuliśmy kontrast w tym pokoju”, mówi nam Shizuko, gdy siadamy, aby przyjrzeć się renderowaniu kuchni nad dzbankiem jaśminowej herbaty. „Mumentalne czarne drzewa są naprawdę widoczne w tym kamiennym pomieszczeniu. Kontrast faktury; organiczną szorstkość na lekko wilgotnym podłożu i czystym kamieniu. Właściwy zapach dla tej przestrzeni to taki, który ma taki wpływ”.

Wyrenderowany pokój jest duży, jego sufity są wysokie; surowy charakter jego projektu jest wzmocniony przez imponujące pnie, które stoją w jego centrum. „Kuchnie są do życia” — mówi Manuel, komentując nieco surową estetykę wnętrza. „Byłoby miło mieć zapach, który pobudza; coś, co sprawi, że będzie to przestrzeń społeczna, w przeciwieństwie do bycia zimnym lub rytualnym, coś, co uczyni ją bardziej żywą”.

Gdy para omawia pokój, zwracają uwagę na jego walory materialne oraz wykorzystanie jako miejsca do gotowania, gromadzenia się i ucztowania. Wyjaśniają, że zapach musi wypełnić ten podział, łącząc emocje związane z przestrzenią z jej formalną kompozycją. To nie pierwszy raz, kiedy AOIRO zaprojektowało zapach do jadalni; są odpowiedzialni za zapach, który wita gości w restauracji ernst w Berlin-Wedding. Pracując wyłącznie z naturalnymi olejkami, ich zapachy działają z zapachami już obecnymi w przestrzeni – w tym żywności, mieszając się, a nie maskując je jako syntetyczne

„Pracujemy z materiały naturalne, tzw jak zapach wchodzi do przestrzeń i jak to pozostawia miejsce naturalny"

„Pracujemy z naturalnymi materiałami, więc sposób, w jaki zapach wchodzi do przestrzeni i opuszcza ją, jest naturalny” — wyjaśnia Shizuko. „Jako naturalna esencja nie przytłacza ani nie góruje jak perfumy” — kontynuuje Manuel. „To naprawdę może być zapach czegoś tak prostego, jak siekanie pietruszki; a ponieważ jest naturalny, trawisz go naturalnie”.

Opierając się na kolorach przestrzeni, czerni węgla i kości słoniowej, zapach opracowany przez AOIRO reprezentuje zarówno głębię, jak i lekkość tej konceptualnej kuchni. Połączenie drewna Hiba z cyprysem rysuje „ciemne i wilgotne, niemal monumentalne pociągnięcia na wyraźnym i czystym białym tle”, wyjaśnia Shizuko. Nuty bergamotki i ylang-ylang dodają kompozycji ciepła i dynamizmu. „Tworzenie nieco znajomego, ale raczej abstrakcyjnego doświadczenia dla tych, którzy zgromadzą się przy stole” — wyjaśnia Shizuko.

Z wybranych zapachów z ręcznie rysowanymi etykietami Shizuko wybiera przezroczystą fiolkę niebieskiego cyprysu. Ten rodzimy australijski olej ma to, co Shizuko określa jako jakość nieważkości. „Ma płynną, gładką jakość” — mówi. „Ale jednocześnie nie jest to świeży zapach. Jest bardzo ziemisty, bardzo dymny, z pewnym uczuciem puszystości”. Zastosowanie cyprysu ma na celu połączenie wody i alg z pomieszczeniem o twardych krawędziach, „odtwarzając wyimaginowaną ziemistość i poczucie nieważkości między monumentalną wagą starożytnych rzeźb”.

„Dodaje bardzo inna jakość i szacunek do przestrzeni. Prawie tak, jakby to był kościół"

Do niebieskiego cyprysu dołącza kadzidło, „esencja, która oferuje oczyszczone powietrze o określonym napięciu”, wyjaśnia Shizuko. „To dodaje zupełnie innej jakości i szacunku do przestrzeni. Prawie tak, jakby to był kościół” – kontynuuje. „Zapach jest klarowny, ale jest też żywiczny; bardzo wyjątkowa jakość, która jest twarda, ale bardzo kosmiczna”. Z dyfuzora na stole olejki mieszają się i delikatnie rozpraszają w pokoju; ledwie wyczuwalny zapach, który jest zarówno chłodny, jak i ciepły.

„Na początku trudno było przekonać ludzi do wartości zapachu — ponieważ, jeśli go nie doświadczyli, nie mogą go do końca zrozumieć” — mówi nam Shizuko. „Czasami porównujemy to do kupowania ładnej lampy koncepcyjnej na wejście; nie robisz tego, oczekując, że każdy, kto wejdzie, zatrzyma się i powie: „Wow, niesamowita koncepcja światła” – mówi Manuel. „Ponieważ to nie poziom jasności sprawia, że jest to przyjemny obszar”, kontynuuje Shizuko. „Jeśli masz naprawdę dobre światło, tak naprawdę nie zdajesz sobie sprawy, że światło jest dobre. Podobnie jak dobry zapach, potrzeba czasu, aby ci się ukazał”.

Po wyjściu z mieszkania ujawnia się prawda tego stwierdzenia; delikatne ciepło przestrzeni będące wynikiem towarzystwa, rozmowy i nastrojowych zapachów AOIRO, mistrzów sztuki węchowej.